સીતા જયંતી SITA JAYANTI

    આજે ૨૯/૦૪/૨૦૨૩ જાનકી જયંતિની ધામધૂમથી ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે.  માતા સીતાને પ્રસન્ન કરવા માટે આજે ભક્તોએ ઉપવાસ પણ રાખ્યા છે.  આજના દિવસે જે મહિલાઓ માતા સીતાની ભક્તિપૂર્વક પૂજા કરે છે અને વ્રત રાખે છે, તેમનું લગ્ન જીવન લાંબો સમય ચાલે છે અને અવિવાહિત છોકરીઓને સારો વર મળે છે.  દર વર્ષે માતા સીતાનો જન્મ વૈશાખ માસના સુદપક્ષની નવમી તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે.માન્યતા અનુસાર આ દિવસે માતા સીતા મિથિલાના રાજા જનક અને રાણી સુનયનાના ખોળામાં આવી હતી.

 સીતાજીનો પૂર્વ જન્મ :-

 પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, માતા સીતા વેદવતી નામની સ્ત્રીનો પુનર્જન્મ હતો.  વેદવતી વિષ્ણુની પરમ ભક્ત હતી અને તે તેને પોતાના પતિ તરીકે રાખવા માંગતી હતી.  તેથી, ભગવાન વિષ્ણુને પ્રસન્ન કરવા માટે, વેદવતીએ સખત તપસ્યા કરી. એવું કહેવાય છે કે એક દિવસ રાવણ જ્યાં વેદવતી તપસ્યા કરી રહ્યો હતો ત્યાંથી નીકળી રહ્યો હતો અને વેદવતીની સુંદરતા જોઈને રાવણ તેના પર મોહિત થઈ ગયો.  રાવણે વેદવતીને તેની સાથે આવવા કહ્યું પરંતુ વેદવતીએ તેનો સાથ આપવાનો ઇનકાર કર્યો.  વેદવતીએ ના પાડી ત્યારે રાવણ ગુસ્સે થયો અને વેદવતી સાથે દુર્વ્યવહાર કરવા માંગતો હતો . પરંતુ દેહ ત્યાગ કરતા સમયે વેદવતીએ રાવણને શાપ આપ્યો કે " હુંજ તારા મૃત્યુનુ કારણ બનીશ" બીજા જન્મે વેદવતીજ સીતા તરીકે જન્મે છે અને શ્રીરામ સાથે લગ્ન થાય છે.સીતા હરણ બાદ રાવણ વધ કરીને શ્રીરામ ધર્મની સ્થાપના કરે છે.

 

વેદમાં સીતા શબ્દનો અર્થ :- 

 1.  જમીન ખેડતી વખતે હળ પડી જવાને કારણે જે રેખા પડે છે.  ધૂળ  વિશેષ - વેદોમાં સીતા.  તે કૃષિની પ્રમુખ દેવી છે અને ઘણા મંત્રોની દેવી છે.  સીતાને તૈત્તિરીય બ્રાહ્મણમાં સાવિત્રી અને પરાશર ગૃહ્યસૂત્રમાં ઈન્દ્રની પત્ની કહેવામાં આવે છે. 

 2.  મિથિલાના રાજા સિરધ્વજ જનકની પુત્રી જે શ્રી રામચંદ્રજીની પત્ની હતી.  પર્યાવાચી શબ્દ - વૈદેહી.  જાનકી.  મૈથિલી. છે.  અયોનિજા.  સીતાની પંજીરી = કર્પૂરવલ્લી નામનું લતા.

 3.  જે જમીન પર રાજા ખેતી કરતો હતો.  રાજાની પોતાની જમીન.  

 4.  દાક્ષાયણી દેવીનું એક સ્વરૂપ અથવા નામ.

 5.  આકાશગંગાના ચાર પ્રવાહોમાંથી એક જે મેરુ પર્વત પર પડ્યા પછી થાય છે.  વિશેષ પુરાણો અનુસાર, આ નદી અથવા પ્રવાહને ભાદ્રસ્વ વર્ષમાં અથવા દ્વીપ માનવામાં આવ્યો છે.

 6.  કહો / છોડ.

 7.  પાટલગરુડી લતા.

 8.  એક પર્ણ વર્તુળ જેમાં દરેક તબક્કામાં રગણ, તગણ, મગણ, યગણ અને રગણનો સમાવેશ થાય છે. 

 9.  સીતાધ્યક્ષ દ્વારા એકત્ર કરાયેલ અનાજ.

 10.  જૈનો અનુસાર વિદેહાની એક નદીનું નામ.

 11.  ખેડેલી જમીન (કો॰).

 12.  કૃષિ  ખેતી(ઓ).

 13.  ઇન્દ્રની પત્ની (કો॰).

 14.  ઉમાનું નામ.

 15.  લક્ષ્મીનું નામ

ચૂડામણીનો ઇતિહાસ અને સીતા:-

આ પ્રસંગમાં તમે જાણશો કે- 

1 – ચૂડા મણિ ક્યાંથી આવ્યો?  

2-સીતાજીને ચૂડામણિ કોણે આપ્યો?  

3- લંકામાં સીતાજીએ હનુમાનજીને ચૂડામણિ કેમ આપી હતી?  

4- વૈષ્ણો માતાનો જન્મ કેવી રીતે થયો?

 

 માતુ મોહિ દીજે કછુ ચિન્હા જેવા રઘુનાયક મોહિ દીન્હા 

ચુડામણી ઉતારી તો પવનસુત લેયુ સાથે દયુ હર્ષ

 

 ચૂડામણિ ક્યાંથી આવ્યો, સમુદ્ર મંથનમાંથી ચૌદ રત્નો નીકળ્યા, તે જ સમયે સમુદ્રમાંથી બે દેવીઓનો જન્મ થયો - 1 - રત્નાકર નંદિની 2 - મહાલક્ષ્મી રત્નાકર નંદિનીએ પોતાનું શરીર અને મન શ્રી હરિ (વિષ્ણુજી) ને સમર્પિત કર્યું. તે જોઈને!  જ્યારે તેણી તેને મળવા આગળ વધી, ત્યારે સાગરે તેણીની પુત્રીને વિશ્વકર્મા દ્વારા બનાવેલ દિવ્ય રત્ન જતીત ચૂડા મણિ (સુર પૂજનીય રત્નથી બનાવેલ) રજૂ કરી.  આ દરમિયાન મહાલક્ષ્મીનો જન્મ થયો અને લક્ષ્મીજીએ વિષ્ણુને જોયા અને વ્રત લીધું, આ જોઈને રત્નાકર નંદિની ક્ષોભજનક સ્થિતિમાં મુકાઈ ગયા ત્યારે ભગવાન વિષ્ણુણુકહ્યુ કે  .હું લાગણી જાણું છું, પૃથ્વીનો ભાર હળવો કરવા માટે, જ્યારે પણ હું અવતાર લઈશ, ત્યારે તમે મારી વિનાશક શક્તિ તરીકે પૃથ્વી પર અવતરશો, હું તમને કલિયુગમાં શ્રી કલ્કિ તરીકે સંપૂર્ણ રીતે સ્વીકારીશ, હવે તમે સતયુગ . ત્રેતા, દ્વાપર, ત્રિકુટ શિખર પર તપસ્યા કરો, નામ દ્વારા તમારા અર્ચકોની ઇચ્છાઓ પૂર્ણ કરો. વૈષ્ણવી.  તપસ્યા માટે નીકળતી વખતે, રત્નાકર નંદિનીએ તેના વાળમાંથી ચૂડામણિ કાઢીને શ્રી વિષ્ણુજીને નિશાની તરીકે આપી. પરંતુ પાસે જ  ઈન્દ્રદેવ ઉભા હતા, ઈન્દ્ર ચૂડા મણિ મેળવવા માટે ઉત્સુક બન્યા, વિષ્ણુજીએ તે ચૂડા મણિ ઈન્દ્રદેવને આપી, ઈન્દ્રદેવે તેને ઈન્દ્રાણીના ભંડારમાં સ્થાપિત કરી.  શંભરાસુર નામનો એક અસુર હતો, જે સ્વર્ગમાં ગયો, યુદ્ધમાં પરાજય પામ્યા પછી ઈન્દ્ર અને બધા દેવતાઓ તેનાથી છુપાઈ ગયા.થોડા દિવસો પછી ઈન્દ્ર  રાજા દશરથ કૈકેયીની મદદ લેવા અયોધ્યા રાજા દશરથ પાસે ગયા. રાજા દશરથ અને કૈકેયી ઇંદ્રની મદદ કરવા માટે સ્વર્ગમાં ગયા અને દશરથના હાથે યુદ્ધમાં શમ્બરાસુર માર્યો ગયો.  યુદ્ધ જીતવાના આનંદમાં, ઈન્દ્રદેવ અને ઈન્દ્રાણીએ દશરથ અને કૈકેયીનું ભવ્ય સ્વાગત કર્યું અને તેમને ભેટ આપી.  ઈન્દ્રદેવે દશરથ જીને "સ્વર્ગ ગંગા મંદાકિની" ના દૈવી હંસની ચાર પાંખો આપી.  ઈન્દ્રાણીએ કૈકેયીને એ જ દૈવી ચૂડામણિથી ભેટ આપી અને જે સ્ત્રીના વાળમાં તેણે આ ચૂડામણિ રાખ્યું હશે તેને વરદાન આપ્યું, તેનું સૌભાગ્ય અખંડ રહેશે અને તે જે રાજ્યમાં રહેતી હતી તેને કોઈ શત્રુ હરાવી શકશે નહીં.  રાજા દશરથ અને કૈકેયી ભેટ મેળવીને અયોધ્યા પાછા ફર્યા.  રાણી સુમિત્રાનો અદ્ભુત પ્રેમ જોઈને કૈકેયીએ એ ચૂડામણિ સુમિત્રા સમક્ષ રજૂ કરી.  આ ચુડામણિની સરખામણી દુનિયાની અન્ય કોઈ જ્વેલરી સાથે ન થઈ શકે.  જ્યારે શ્રી રામજીના વિવાહ માતા સીતા સાથે થયા હતા.  સીતાજી સાથે લગ્ન કર્યા પછી, શ્રી રામજી અયોધ્યા ધામમાં આવ્યા, બધી વિધિઓ પૂર્ણ થઈ.  ત્રણેય માતાઓએ મોઢું બતાવવાનો રિવાજ કર્યો.  સૌથી પહેલા રાણી સુમિત્રાએ એ જ ચૂડામણિ સીતાજીને તેમની સામે આપી હતી.  કૈકેયીએ સીતાજીની સામે કનક ભવન રજૂ કર્યું.  અંતે, કૌશિલ્યાજીએ સીતાજીનું મુખ બતાવ્યું અને ભગવાન શ્રી રામજીનો હાથ સીતાજીને સોંપી દીધો.  આનાથી પણ મોટો ચહેરો દુનિયામાં દેખાડવામાં આવ્યો છે અને શું થશે?  જનકે સીતાજીનો હાથ રામને આપ્યો અને કૌશલ્યાએ જ રામનો હાથ સીતાજીને સોંપ્યો.  

    સીતાહરણ પછી જ્યારે હનુમાનજી માતાની ખબર લેવા લંકા પહોંચે છે ત્યારે હનુમાનજી અશોક વાટિકામાં સીતાજીને મળે છે.  હનુમાનજી ભગવાને આપેલી વીંટી સીતામાતાને આપે છે અને કહે છે – 

માતુ મોહિ દીજે કછુ ચિન્હા જેમ રઘુનાયક મોહિ દીન્હા ચૂડામણી ઉતારી તો પવન સુત લેયુ સીતાજીએ દયુ હર્ષ

 સાથે તે જ ચૂડો રત્ન ઉતારીને હનુમાનજીને આપ્યો, એમ વિચારીને. જો આ ચુડામણી મારી પાસે રહે તો રાવણનો નાશ શક્ય નથી.  હનુમાનજી લંકાથી પાછા આવ્યા અને ભગવાન શ્રી રામને તે ચૂડામણિ આપી અને માતાના વિયોગની સ્થિતિ જણાવી.આમ આ ચૂડામણી મહત્ત્વનું અંગ બની રહી હતી.

રાજા દશરથનું શ્રાદ્ધ કોણે કર્યું હતું ?

    વનવાસ દરમિયાન, જ્યારે શ્રી રામ લક્ષ્મણ અને માતા સીતા સાથે પિતૃ પક્ષ દરમિયાન ગયા પહોંચ્યા, ત્યારે તેઓ શ્રાદ્ધ માટે કેટલીક સામગ્રી એકત્રિત કરવા ગયા.  તે જ સમયે, માતા સીતાને રાજા દશરથના દર્શન થયા, જે તેમને પિંડ દાનની શુભેચ્છા પાઠવતા હતા.  આ પછી માતા સીતાએ તાપી નદી, વટવૃક્ષ, કેતકીના ફૂલ અને ગાયને સાક્ષી તરીકે સ્વીકારીને રેતીનું શરીર બનાવ્યું અને તાપી નદીના કિનારે શ્રી દશરથજી મહારાજને પિંડનું દાન કર્યું.  આનાથી રાજા દશરથ પ્રસન્ન થયા અને સીતાને આશીર્વાદ આપ્યા.

સીતા નવમી પર પૂજા કરવાની રીત:-

     સીતા નવમીના દિવસે વૈષ્ણવો ઉપવાસ રાખે છે અને શ્રી રામ અને સીતાની પૂજા કરે છે.  તેમની પૂજા કરવાથી પૃથ્વીનું દાન કરવા જેવું જ ફળ મળે છે.  વૈષ્ણવ ભક્તો ઉપરાંત અન્ય સંપ્રદાયના લોકો પણ સીતા નવમીના દિવસે ઉપવાસ કરે છે.  સીતા નવમીની પૂજા કરવા માટે અષ્ટમીના દિવસે જ તૈયારીઓ શરૂ કરી દો.  અષ્ટમીના દિવસે ઘરની સફાઈ કરવી.  ઘરમાં પવિત્રતા સ્થાન પર મંડપ બનાવો.  તે મંડપમાં શ્રી રામ-જાનકીની સ્થાપના કરો.  સાથે મળીને શ્રી રામ જાનકીની પૂજા કરો.  વિવિધ પ્રકારના ફળો અને પ્રસાદ ધરાવો.  ત્યાર બાદ નવમીની વિધિવત પૂજા કરીને દશમીના દિવસે મંડપનું વિસર્જન કરો.  આ રીતે રામ જાનકી જીની પૂજા કરવાથી ભક્તો પર શ્રી રામની કૃપા બની રહે છે.

 આ છે સીતા નવમીના ઉપવાસનો લાભ:-     

     માતા સીતા દેવી લક્ષ્મીનું સ્વરૂપ છે.  તેથી આ વ્રત રાખવાથી પરિવારમાં સુખ-સમૃદ્ધિ વધે છે.  સીતા નવમીના દિવસે જે ભક્ત શ્રી રામની સાથે માતા-સીતાની વિધિપૂર્વક પૂજા કરે છે, તેને તમામ તીર્થોમાં જવાનું ફળ મળે છે.  આ વ્રત ન માત્ર સૌભાગ્ય લાવે છે પણ બાળકને જન્મ પણ આપે છે.  જાનકી જયંતિ પર અનેક પ્રકારના પુણ્ય પણ પ્રાપ્ત થાય છે, જેમાં ત્યાગ, સમર્પણ, સદાચાર અને માતૃત્વ મુખ્ય છે.

श्री जानकी स्तुति: 

जानकि त्वां नमस्यामि सर्वपापप्रणाशिनीम्।

जानकि त्वां नमस्यामि सर्वपापप्रणाशिनीम्।।1।।

दारिद्र्यरणसंहर्त्रीं भक्तानाभिष्टदायिनीम्।

विदेहराजतनयां राघवानन्दकारिणीम्।।2।।

भूमेर्दुहितरं विद्यां नमामि प्रकृतिं शिवाम्।

पौलस्त्यैश्वर्यसंहत्रीं भक्ताभीष्टां सरस्वतीम्।।3।।

पतिव्रताधुरीणां त्वां नमामि जनकात्मजाम्।

अनुग्रहपरामृद्धिमनघां हरिवल्लभाम्।।4।।

आत्मविद्यां त्रयीरूपामुमारूपां नमाम्यहम्।

प्रसादाभिमुखीं लक्ष्मीं क्षीराब्धितनयां शुभाम्।।5।।

नमामि चन्द्रभगिनीं सीतां सर्वाङ्गसुन्दरीम्।

नमामि धर्मनिलयां करुणां वेदमातरम्।।6।।

पद्मालयां पद्महस्तां विष्णुवक्ष:स्थलालयाम्।

नमामि चन्द्रनिलयां सीतां चन्द्रनिभाननाम्।।7।।

आह्लादरूपिणीं सिद्धिं शिवां शिवकरीं सतीम्।

नमामि विश्वजननीं रामचन्द्रेष्टवल्लभाम्।

सीतां सर्वानवद्याङ्गीं भजामि सततं हृदा।।8।।

 

સીતા નવમીની શુભ કામનાઓ 

જય શ્રીકૃષ્ણ 

૨૯/૦૪/૨૦૨૩